تاریخچه

بسیاری از کشورهای جهان امروزه احداث مناطق و شهرک صنعتی را قدم مثبت و موثری در راه صنعتی شدن و رشد و توسعه اقتصادی کشور خود می دانند. اولین نمونه های تجمعات صنعتی در انگلستان و آمریکا در اوایل قرن اخیر با مالکیت خصوصی و به منظور استفاده های تبلیغاتی و مستغلاتی به وجود آمده اند، مانند منطقه صنعتی و تولیدی مرکز شیکاگو که نزدیک به خطوط راه آهن شیکاگو احداث گردید و در نتیجه مخارج حمل و نقل کالاها به بازار مصرف را مستقیما عاید خط راه آهن شیکاگو نمود. در انگلستان در مناطق ترافدون و اسلو بدون کمترین کمک از طرف دولت و صرفا به منظور بالا رفتن قیمت زمین های اطراف این قطب های صنعتی پایه گذاری شدند. در شهرک های صنعتی اولیه که در سال های رکود اقتصادی دهه 1930 و پس از جنگ جهانی دوم به وجود آمدند، احداث آنها با برنامه ریزی و سیاست های متعددی انجام می شد که سوددهی کمترین موضوع مورد نظر بوده است.

شهرک هایی که در انگلستان دهه 1930 بنیان گذارده شدند، به منظور ایجاد اشتغال در نقاطی که بیشتر از رکود اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم رنج می برند، پایه گذاری شده است و دولت انگلستان به منظور گسترش صنایع در سراسر کشور اقدام به احداث شهرهای صنعتی جدید کرد. ایجاد این شهرک ها عامل صرفه جویی در زمینه تامین تاسیسات زیربنایی برای صنایع، معافیت های مالیاتی و اجاره بها و مشکلات و مخارج ساختمانی بوده است.

همچنین در دیگر ممالک اروپایی مانند هلند، توسعه مجتمع های صنعتی پس از جنگ جهانی دوم آغاز شد و آن هنگامی بود که دولت با مشکلات بسیار ناشی از بیکاری، مهاجرت به شهرهای بزرگ و تورم اقتصادی روبرو بود. لذا به منظور حل این معضلات، دولت این کشور شروع به احداث قطب های صنعتی در اطراف شهرهای کوچک و روستاها نمود. در ایتالیا نیز با همیاری دولت اقدام به احداث مناطق بزرگ صنعتی نمود. منطقه موجود در جنوب ایتالیا نتیجه یک سرمایه گذاری دراز مدت ملی جهت پروژه های آب رسانی استفاده از زمین های بایر، استقرار صنایع، ایجاد جنگل های مصنوعی و راه سازی بوده است.

فرانسه، بلژیک و آلمان نیز از سیاست های مشابهی پیروی کردند. در آمریکا احداث این گونه مناطق و شهرک ها به طور مشخص از جنبه سودجویانه خارج و به صورت پروژه هایی در راه پیشرفت و رشد صنعتی و اقتصادی کشور بهره برداری گردید. در کشورهای در حال توسعه آسیا نیز به عنوان مثال از سیلان (سریلانکا)، هند، پاکستان، نپال، مالزی، تایلند و امارات متحده عربی می توان نام برد. به منظور نیل به هدف توسعه و رشد صنعتی و مدرنیزه شدن صنایع کوچک و متوسط در این کشورها اقدام به ایجاد مناطق یا نوشهرهایی صنعتی کردند.